منطقه پارس جنوبی چند مدعی دارد؟/ عوارض آلایندگی یا استخوان لای زخم؟

با این وجود در چگونگی اجرا و توزیع عوارض آلایندگی صنایع ابهاماتی وجود دارد که ملاک‌هایی همچون مجاورت با صنایع آلاینده و جمعیت شهرهای مجاور، به‌عنوان راهکارهای کارشناسی، عقلی و منطقی ابلاغ‌شده بود، اما بعضی تلاش‌ها در سطح کشور ، موجب شده است که فرایند اجرای این قانون متوقف شود و پیشنهاد‌هایی که چهارچوب‌های قانونی، خارج از عدالت و گاهی بدون در نظر گرفتن منافع تمام مردم است، مطرح شود که این روند موجب نگرانی شده است.

نکته مبهم در این زمینه نحوه محاسبه این عوارض با توجه به میزان آلایندگی هایی است که در استان های همجوار ایجاد می شود. این در حالی است که تاکنون هیچ گونه شفاف سازی در این زمینه صورت نگرفته که چرا یک استان باید از استان دیگر عوارض آلایندگی بگیرد و چه دلایلی وجود دارد که این موضوع را الزام آور می کند. بدون تردید این عدم شفافیت باعث می شود مسأله بیشتر شکل سیاسی به خود بگیرد و به یک چالش تبدیل شود. در چنین شرایطی یک مسأله زیست محیطی بدون دلیل مشخص به یک الزام سیاسی تبدیل می شود که یک استان را ناچار می کند در بلند مدت به استان های همجوار دیگر عوارض پرداخت کند.

این وضعیت درباره استان بوشهر و منطقه پارس جنوبی به خوبی قابل مشاهده است.در روزهای اخیر و همزمان با محرومیت برخی شهرهای استان بوشهر از عوارض آلایندگی پارس جنوبی، مرحله دوم این عوارض به حساب اداره امور مالیاتی استان فارس واریز شد. براین اساس، ۳۳۰ میلیارد تومان عوارض آلایندگی برای شهرداری و دهیاری های شهرستان های لامرد و مهر فارس واریز شده است. این رقم نسبت به مرحله اول که چندی پیش ۱۵۸ میلیارد تومان واریز شد، رشد دوبرابری داشته است. مدیرکل امور مالیاتی فارس با بیان اینکه اختصاص عوارض آلایندگی پارس جنوبی از مطالبات جدی چندین ساله بوده، گفت: با پیگیری های صورت گرفته حدود ۲۳.۸ درصد از سهم صنایع آلاینده عسلویه بوشهر به استان فارس تعلق گرفته که از این پس به طور مستمر به استان پرداخت می شود. گفتنی است ۱۱.۹ درصد سهم عوارض آلایندگی پارس جنوبی هم برای هرمزگان درنظر گرفته شده است.

استان بوشهر دارای ۴۰ پتروشیمی و شرکت مجتمع گازی پارس جنوبی با ۱۳ پالایشگاه است که این آمار به خوبی نشان می دهد بیشترین آسیب از آلایندگی ها در خود استان رخ می دهد و نه استان های همجوار. این در حالی است که این اواخر استان های فارس،هرمزگان و حتی کهکیلویه و بویر احمد نیز مدعی دریافت عوارض آلایندگی هستند.

در چنین شرایطی بوشهری‌ها با اعتراض به سازمان محیط زیست، قرارگرفتن استان‌های هرمزگان و فارس در داشتن سهمیه از عوارض آلایندگی را خطای فاحش این سازمان دانسته و معتقد بودند به دلیل این که صنایع آلاینده پارس جنوبی در محدوده این استان ها نیست نباید سهمی داشته باشند.

موسی احمدی نماینده کنگان در این زمینه معتقد است: مشعل‌های آلاینده سر به فلک کشیده مشکلات فراوانی برای مردم ایجاد کرده است. سهم خواهی موجه نیست. بخشی از صنایع پارس جنوبی که در شهرستان کنگان اجرایی شده و مردم این شهرستان در زیر فلرهای آن سکونت دارند عوارض آلایندگی به آن تعلق نمی گیرد، این نشان می دهد که لابی گری تا کجا نفوذ کرده است.

سال گذشته نیز استاندار بوشهرواکنشی جدی به پیشنهاد سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه ارایه گزارش آلایندگی شهرها نشان داده و این گزارش را فاجعه لابی گری و مایه آبروریزی کشور دانسته بود. استاندار بوشهر گفته بود: در حالی که آلایندگی‌های زیست محیطی در شهرستان عسلویه سلامت مردم را به خطر انداخته برخی افراد با لابی گری قصد دارند اعتباراتی که حق مردم استان بوشهر به ویژه شهرستان عسلویه است را به دیگر استان ها تخصیص دهند. با لابی گری برخی افراد از دیگر استان ها در خصوص جذب اعتبارات عوارض آلایندگی، ظلم مضاعف و بزرگی در حق استان بوشهر صورت می گیرد.

براساس پژوهشی که با عنوان بررسی آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از صنایع گاز پتروشیمی و اثرات آن بر سلامت ساکنین منطقه عسلویه در دوماهنامه طب جنوب ‍ منتشر شده است، دانش آموزان دوره ابتدایی و راهنمای شهر عسلویه با بیماری های اگزمای حساسیتی، حساسیت بینی و آسم مواجه هستند. این پژوهش نشان می دهد که شیوع آسم در دانش آموزان شهر عسلویه ۱۰.۸۹ درصد و بالاتر از نسبت شیوع آسم در مناطق مختلف خاورمیانه و استان بوشهر است. این پژوهش شیوع بالای آسم در بوشهر را مرتبط با تنفس آلودگی های ناشی از صنایع گاز و پتروشیمی منطقه عسلویه دانسته و تاکید کرده است که علاوه بر این بیماری ها، فلزات سنگین موجود در این آلاینده ها، بیماری هایی مثل سرطان های ریه، پستان، لوسمی و لنفوم، بیماری های قلبی و عروقی، مغز و اعصاب، ناباروری و اختلال در رشد جنین و نوزاد را به همراه دارد. طبق این پژوهش، رسوبات و آلاینده های خطرناکی مثل فلزات سنگین و هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای در رسوبات ساحلی منطقه پارس جنوبی همچنین مطالعات انجام شده روی آبزیان دریایی نظیر صدف ها حاکی از غلظت های بسیار بالا و سمی فلزات سنگین کادمیوم، سرب، آرسینیک، استرنسیوم، قلع، نقره، آنتیموان، و مولیبیدن است.

براساس این پژوهش، بررسی های متعدد دیگری ثابت کرده اند که سطح بسیار بالای غلظت فلزات سنگین در درختان منطقه عسلویه در مقایسه با مناطق غیرآلوده وجود دارد. طبق تحقیقاتی که پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی بوشهر روی مبتلایان به سرطان ریه و دستگاه گوارشی براساس میزان مراجعه و مرگ و میر ساکنان عسلویه انجام داده اند، خطر ابتلا به سرطان ریه ۱/۰۳ بیشتر از سایر مناطق بوده و حتی شیوع انواع سرطان ها بین افرادی که در فاصله یک کیلومتری صنایع پتروشیمی ساکن هستند یا کار می کنند، ۱ درصد است و سرطان حنجره نیز ۲۳ درصد بوده است.

این وضعیت به خوبی نشان می دهد که پرداخت عوراض آلایندگی به استان های همجوار بوشهر در حالی که استان بوشهر و به خصوص شهر عسلویه به چالش های مهم زیست محیطی مواجه هستند بیشتر استخوان لای زخم است و باید درباره آن تجدید نظر صورت بگیرد.

رویداد پارس